Zastosowanie technologii blockchain

Technologia blockchain, zazwyczaj kojarzona z kryptowalutami znajduje coraz szersze zastosowanie w różnych dziedzinach, w tym w szczególności  w finansach, energetyce,  sektorze medycznym, zabezpieczeniu praw IP itd.  Technologia ta daje możliwość przechowywania danych w bezpieczny sposób a jednocześnie stale się rozwija. Mechanizmy jej działania oraz możliwości zastosowania zostały przedstawione w poniższym artykule.

Powstanie

Co zadziwiające początków tej technologii należy się upatrywać jeszcze w XX wieku kiedy to S. Habera i W.S. Stornett opisali pomysł na kryptograficznie zabezpieczony łańcuch bloków transakcyjnych. Z kolei w 2008 roku została wydana, przez osobę o pseudonimie Satoshi Nakamoto, tzw. Biała Księga, która zawierała idee stworzenia technologii blockchain. Nakamoto uważany jest za ojca Bitcoina chociaż do tej pory nie stwierdzono, kto ukrywa się pod tym pseudonimem.

Definicja

W polskim porządku prawnym nie istnieje definicja technologii blockchain. Należy więc odwołać się do dorobku doktryny. K. Piech definiuje blockchain jako „rozproszoną bazę danych, która zawiera stale rosnącą ilość informacji (rekordów) pogrupowanych w bloki i powiązanych ze sobą w taki sposób, że każdy następny blok zawiera oznaczenie czasu (timestamp), kiedy został stworzony oraz link do poprzedniego bloku, będący zaszyfrowanym „streszczeniem” (hash) jego zawartości. Ponieważ, każdy blok transakcji zawiera odwołanie do bloku poprzedniego, nie ma możliwości zmiany transakcji zawartej wcześniej w jakimś bloku bez modyfikacji wszystkich następujących po nim bloków. W ten sposób tworzony jest nierozerwalny łańcuch bloków danych (czyli blockchain). Dzięki niemu dokonanie jakiejkolwiek zmiany w zapisach historycznych (bez zmiany całej historii transakcji) jest niemożliwe.”[1]

Struktura łańcucha bloków

Tak jak wynika to z powyższej definicji, każdy blok oprócz tego, że przechowuje pewien zestaw danych (w przypadku Bitcoina są to informacje o transakcjach) ma też własny unikatowy hash – identyfikator.  Ponadto, w nagłówku każdego z bloków (z wyłączeniem pierwszego) znajduje się hash bloku poprzedniego. Cryptographic hash, jest na tyle wyjątkowy, że wielokrotnie jego funkcja porównywania jest do odcisku palca. Warto wskazać, że nie ma możliwości nadania dwóm blokom tego samego hasha oraz co istotne, nie ma możliwości odczytania zawartości bloku wyłącznie po znajomości owego identyfikatora.

Taka budowa sprawia, że wszelkie niepożądane modyfikacje są natychmiastowo zauważane. Zmodyfikowany blok przerywa ciągłość łańcucha. Blok, który został poddany modyfikacjom zmienia swój indywidualny hash, a co za tym idzie przestaje odwoływać się do reszty bloków i prowadzi do „rozerwania” całego łańcucha.

Założeniem technologii blockchain jest odpieranie nieautoryzowanych działań poprzez mechanizm rozproszonego konsensusu. Protokół konsensusu zapewnia analizę czy dany blok powinien zostać dołączony do łańcucha czy nie oraz zapewnia właściwe chronologicznie umiejscowienie w łańcuchu. W blockchainie, tym protokołem jest proof of work. Mechanizm proof of work spowalnia tworzenie bloków, a w wytworzonym oknie czasowym przelicza wymagane poświadczenie.

Kolejnym zabezpieczeniem blockchainu jest odporność operacyjna polegająca na tym, że jedno słabe ogniwo nie może doprowadzić do awarii całego systemu. Dzięki zastosowaniu rozproszonego systemu opartego o model peer to peer, wyeliminowana została konieczność posiadania jednego centralnego serwera przechowującego dane, na rzecz przechowywania takiego samego zestawu danych przez wszystkich użytkowników sieci.

Rozproszona baza danych może mieć charakter publiczny, prywatny jak również hybrydowy.. W publicznym łąncuchu nie  ma  jednego „właściciela”, każdy po zainstalowaniu odpowiedniego oprogramowania może pobrać wybrany fragment bazy danych. Tego typu architektura nie jest jednak ochoczo wybierana przez przedsiębiorstwa komercyjne. W sieciach prywatnych tylko określeni użytkownicy danej organizacji mają dostęp do danych zawartych w łańcuchu bloków.

Zastosowanie

Początkowo technologia blockchain została stworzona na potrzeby kryptowalut. Należy wskazać, że nie można postawić znaku równości miedzy blockchainem a kryptowalutami. Blockchain jest narzędziem, które jest wykorzystywane  do zapisu informacji o transakcjach. W chwili obecnej można znaleźć szerszy katalog zastosowań i w bezpieczny sposób przechowywać za pomocą tej technologii różnego rodzaju dane. Wszechstronność zastosowania i łatwość wdrożenia blockchain do niemal każdej branży jest jedną z największych zalet tej technologii.

Technologia blockchain mogłaby potencjalnie znaleźć zastosowanie w prowadzeniu ksiąg wieczystych. Dane o nieruchomościach byłyby przechowywane w zdecentralizowany sposób a każdy kolejny właściciel i dane o nim stanowiłyby kolejne łańcuchy bloków. Jednakże blokchain należy interpretować jako niepubliczny rejestr danych a co za tym idzie miałby wyłącznie deklaratoryjny charakter.

Coraz większą popularnością cieszą się obecnie tzw. smart contracts. Są to umowy wykorzystujące technologię blockchain, które znacznie automatyzują cały proces wykonywania umów.

Potencjalnego zastosowania tej technologii można również upatrywać np. w sektorze medycznym. Wszelkie informacje o pacjencie takie jak wyniki badań, certyfikaty odbytych szczepień (w tym np. szczepień przeciwko SARS-CoV-2), zaświadczenia od lekarzy, e-recepty i wiele podobnych dokumentów mogłyby być przechowywane z wykorzystaniem technologii blockchain. Podmioty lecznicze generujące dany dokument mogłyby przechowywać je za pomocą łańcucha bloków. Taka metoda zapewniłaby bezpieczeństwo, gdyż zdecentralizowana technologia blockchain powoduje, że znika ryzyko utraty danych, które jak dotąd  są przechowywane w scentralizowanych serwerach. Ponadto żadne z dokumentów nie mogą ulec modyfikacjom.

Podsumowanie

Technologia blockchain rozwija się bardzo dynamicznie. Powstają coraz to nowsze platformy blockchainowe. Niewątpliwe jest to technologia pozwalająca  na natychmiastowe zauważanie wszelkich prób modyfikacji oraz zapewniająca wysoki poziom bezpieczeństwa danych jednocześnie niwelując ryzyko awarii, daje duże możliwości potencjalnych zastosowań w różnych gałęziach gospodarki.

[1] K.Piech, Leksykon pojęć na temat technologii blockchain oraz kryptowalut. Strumień „Blockchain i Kryptowaluty” programu „Od papierowej do cyfrowej Polski”, 2016