Darmowy model przetwarzania danych (przetwarzanie danych) – wprowadzenie do zagadnienia
Dzisiejsza publikacja będzie traktować o ważnym wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. akt: C-252/21, w którym skład wielkiej izby odniósł się do przetwarzania danych osobowych w modelach darmowym oraz odpłatnym.
Uwaga na ważne wyjaśnienia zaprezentowane przez wielką izbę TSUE:
- stanowisko nr 1:
„Organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego, z zastrzeżeniem poszanowania obowiązku lojalnej współpracy
z organami nadzorczymi, może w ramach badania nadużycia pozycji dominującej przez przedsiębiorstwo w rozumieniu
art. 102 TFUE stwierdzić, iż ogólne warunki korzystania z usług tego przedsiębiorstwa dotyczące przetwarzania
danych osobowych i ich wdrażanie nie są zgodne z tym rozporządzeniem, jeżeli stwierdzenie to jest konieczne do
wykazania istnienia takiego nadużycia. Ze względu na ten obowiązek lojalnej współpracy krajowy organ ochrony
konkurencji nie może odstąpić od wydanej przez właściwy krajowy organ nadzorczy lub właściwy wiodący organ
nadzorczy decyzji dotyczącej tych ogólnych warunków lub warunków do nich podobnych. Jeżeli organ ochrony
konkurencji ma wątpliwości co do zakresu takiej decyzji, w sytuacji gdy wspomniane lub podobne warunki są jednocześnie
przedmiotem badania prowadzonego przez te organy, lub jeżeli w braku prowadzenia dochodzenia lub wydania decyzji
przez te organy nadzorcze organ ochrony konkurencji uważa, że rozpatrywane przezeń warunki nie są zgodne
z rozporządzeniem 2016/679, powinien skonsultować się z tymi właśnie organami nadzorczymi i zwrócić się do nich
o współpracę w celu rozwiania wątpliwości lub ustalenia, czy przed przeprowadzeniem swojej własnej oceny winien
on poczekać na wydanie przez nie decyzji. W braku zgłoszenia przez te organy zastrzeżeń lub też w braku ustosunkowania
się do takiego wniosku w rozsądnym terminie, krajowy organ ochrony konkurencji może kontynuować prowadzone dochodzenie.”. - stanowisko nr 2:
„W przypadku, gdy użytkownik internetowej sieci społecznościowej przegląda strony internetowe lub aplikacje powiązane
z jedną lub kilkoma kategoriami, o których mowa w tym przepisie, i, w stosownym przypadku, zamieszcza w nich dane,
rejestrując się na tych stronach lub tych aplikacjach lub też składając zamówienia online, dokonywane przez operatora tej
internetowej sieci społecznościowej przetwarzanie danych osobowych polegające na zbieraniu, za pomocą zintegrowanych
interfejsów, plików cookie lub podobnych technologii rejestracji danych pochodzących z przeglądania tych stron i tych
aplikacji oraz danych zamieszczonych przez użytkownika, łączeniu wszystkich tych danych z kontem sieci społecznościowej
tego użytkownika i wykorzystywaniu wspomnianych danych przez tego operatora należy uznać za „przetwarzanie szczególnych
kategorii danych osobowych” w rozumieniu tego przepisu, które jest co do zasady zakazane, z zastrzeżeniem wyjątków
przewidzianych w art. 9 ust. 2 tego rozporządzenia, jeżeli owo przetwarzanie danych może ujawniać informacje należące do
jednej z tych kategorii, niezależnie od tego, czy informacje te dotyczą użytkownika tej sieci, czy jakiejkolwiek innej osoby fizycznej.”. - stanowisko nr 3:
„W przypadku, gdy użytkownik internetowej sieci społecznościowej przegląda strony internetowe lub aplikacje powiązane
z jedną lub kilkoma kategoriami, o których mowa w art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia, nie upublicznia on w sposób oczywisty,
w rozumieniu pierwszego z tych przepisów, dotyczących tego przeglądania danych zbieranych przez operatora tej internetowej
sieci społecznościowej za pomocą plików cookie lub podobnych technologii rejestracji. Gdy taki użytkownik zamieszcza dane
na takich stronach internetowych lub w takich aplikacjach lub też gdy aktywuje zintegrowane z tymi stronami i aplikacjami
przyciski wyboru, takie jak przyciski „Lubię to” lub „Udostępnij”, lub przyciski umożliwiające użytkownikowi zidentyfikowanie
się na tych stronach lub w tych aplikacjach za pomocą identyfikatorów połączenia związanych z jego kontem użytkownika
w internetowej sieci społecznościowej, z jego numerem telefonu lub jego adresem elektronicznym, upublicznia on w oczywisty sposób,
w rozumieniu tego art. 9 ust. 2 lit. e), dane zamieszczone w ten sposób lub wynikające z aktywowania tych przycisków jedynie
w przypadku, gdy uprzednio wyraźnie wyraził swój wybór – w stosownym przypadku dokonany poprzez indywidualne
zdefiniowanie parametrów z pełną znajomością rzeczy – publicznego udostępnienia dotyczących go danych nieograniczonej liczbie osób.”. - stanowisko nr 4:
„Dokonywane przez operatora internetowej sieci społecznościowej przetwarzanie danych osobowych polegające na zbieraniu
danych użytkowników takiej sieci pochodzących z innych usług grupy, do której należy ten operator, lub pochodzących z przeglądania
przez tych użytkowników stron internetowych lub aplikacji osób trzecich, łączeniu tych danych z kontem sieci społecznościowej tych
użytkowników i wykorzystywaniu tych danych może zostać uznane za niezbędne do wykonania umowy, której stroną są osoby,
których dane dotyczą, w rozumieniu tego przepisu, tylko wtedy, gdy przetwarzanie to jest obiektywnie niezbędne do osiągnięcia celu,
który stanowi integralną część świadczenia umownego na rzecz tych samych użytkowników, skutkiem czego główny cel umowy nie mógłby zostać osiągnięty bez tego przetwarzania.”. - stanowisko nr 5:
„Dokonywane przez operatora internetowej sieci społecznościowej przetwarzanie danych osobowych polegające na zbieraniu
danych użytkowników takiej sieci pochodzących z innych usług grupy, do której należy ten operator, lub pochodzących z przeglądania
przez tych użytkowników stron internetowych lub aplikacji osób trzecich, łączeniu tych danych z kontem sieci społecznościowej tych
użytkowników i wykorzystywaniu tych danych może zostać uznane za niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych
interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią w rozumieniu tego przepisu jedynie pod warunkiem, że operator
ten wskazał użytkownikom, od których dane zostały pozyskane, prawnie uzasadniony interes, do którego realizacji służy przetwarzanie
tych danych, że przetwarzanie to odbywa się w granicach tego, co jest absolutnie niezbędne do realizacji
tego prawnie uzasadnionego interesu, oraz że z wyważenia przeciwstawnych interesów w świetle wszystkich
istotnych okoliczności wynika, że interesy lub podstawowe prawa i wolności tych użytkowników nie mają pierwszeństwa
przed tym prawnie uzasadnionym interesem administratora lub osoby trzeciej.”. - stanowisko nr 6:
„Dokonywane przez operatora internetowej sieci społecznościowej przetwarzanie danych osobowych polegające na zbieraniu
danych użytkowników takiej sieci pochodzących z innych usług grupy, do której należy ten operator, lub pochodzących z przeglądania
przez tych użytkowników stron internetowych lub aplikacji osób trzecich, łączeniu tych danych z kontem sieci społecznościowej tych
użytkowników i wykorzystywaniu tych danych jest uzasadnione, w rozumieniu tego przepisu, jeżeli to przetwarzanie jest rzeczywiście
niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze danych na podstawie przepisu prawa Unii lub prawa
danego państwa członkowskiego, owa podstawa prawna służy realizacji celu leżącego w interesie publicznym i jest proporcjonalna
do prawnie uzasadnionego celu, a przetwarzanie to jest dokonywane w granicach tego, co jest absolutnie niezbędne.”. - stanowisko nr 7:
„Dokonywane przez operatora internetowej sieci społecznościowej przetwarzanie danych osobowych polegające na zbieraniu danych
użytkowników takiej sieci pochodzących z innych usług grupy, do której należy ten operator, lub pochodzących z przeglądania przez
tych użytkowników stron internetowych lub aplikacji osób trzecich, łączeniu tych danych z kontem sieci społecznościowej tych
użytkowników i wykorzystywaniu tych danych nie może – co do zasady i z zastrzeżeniem weryfikacji, którą powinien przeprowadzić
sąd odsyłający – zostać uznane za niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej
w rozumieniu lit. d) lub do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej
powierzonej administratorowi w rozumieniu lit. e) tego przepisu.”. - stanowisko nr 8:
„Okoliczność polegająca na tym, iż operator internetowej sieci społecznościowej zajmuje pozycję dominującą na rynku
internetowych sieci społecznościowych, nie stoi sama w sobie na przeszkodzie temu, by użytkownicy takiej sieci mogli
skutecznie wyrazić zgodę, w rozumieniu art. 4 pkt 11 tego rozporządzenia, na przetwarzanie ich danych osobowych przez
tego operatora. Niemniej jednak okoliczność ta stanowi element istotny dla ustalenia tego, czy zgoda ta została rzeczywiście
udzielona skutecznie i – w szczególności – dobrowolnie, czego udowodnienie należy do tego operatora.”.
Podsumowanie
Należy wskazać, że powyższe stanowiska są na tyle trafne i precyzyjnie, prostym językiem wyrażone, że w pełni uzasadnione okazuje się przywołania tych tez w systemie 1:1. Powyższe wyjaśnienia należy ocenić niezwykle pozytywnie i z pełną aprobatą należy je odnosić do aktualnej sytuacji na rynku usług internetowych (w szczególności w kontekście działalności spółki META).
